Prof. Dr. Cevdet Bozkuş

Geçtiği yerleşim merkezlerinin atıkları ile kimyasal, fiziksel ve biyolojik olarak kirlenen ve kokudan kenarına yaklaşılmayan Kars çayı bu kötü kokusu ile artık isyan ediyor. Geçmişte yazın serinlemek içine girilen, balık avlanan, kenarında oturup sohbet edilen kısaca insanlar için bir dinlenme yeri olan Kars çayı o eski günlerini kaybetmiştir.

Sarıkamış’ın kuzeybatısındaki volkanik kayaçlardan çıkan kaynak suları beslenen Sarıkamış suyu ve Kızılçubuk suyu birleştikten sonra Kars çayı olarak Selim ilçesi yakınından, Kars merkezden geçerek Akyaka yakınında Arpaçaya bağlanır.

Ülkemizde içinden akarsu geçen il sayısı fazla değildir.. Bazı iller içinden geçen akarsuların değerini bilmişler ve onları şehirlerin önemli yaşam alanları haline getirmişlerdir. Paris den geçen Sen nehri, Eskişehir den geçen Porsuk Çayı örneklerinde olduğu gibi. Kars çayı geçtiği yerleşim merkezleri için çok önemlidir. Kars merkez için çok daha önemlidir. Çünkü Kars çayı hem Üniversite yerleşkesinin içinden, hem de Kars merkezden geçiyor. Ancak bugüne kadar ondan Parisli gibi, Eskişehirli gibi yeterince faydalanmasını bilememişiz. Ama onu kirletmeyi çok iyi becermişiz. Kars çayı geçmişini arıyor.

• Kars çayı üzerinde yapılmış baraj çok önemli. Elektrik üretecek ve ülke enerji ihtiyacına katkı sağlayacaktır.
• Sulama tesisleri ile sulu tarıma geçilecek. DSİ verilerine göre 47 500 hektar alan sulanacak. Sulama sistemleri yıllardır bir türlü bitirilemiyor. Bir an evvel bitirilmeli. Çünkü suluma ile enerji bitkileri ve yem bitkileri yetiştirilecek tarım gelişecek, buda hayvancılığın en önemli sorunu yem ihtiyacı karşılanarak hayvancılığın gelişmesine önemli katkı sağlayacaktır. Sulama alanlarında enerji bitkileri yetiştirilecek ve biyogaz tesisleri kurularak elektrik, organik gübre, sıcak su üretilecektir.
• Şehir merkezi ve Üniversite yerleşkesinde çay kenarına yapılacak rekreasyon projeleri ile insanlar için kalite bir yaşam alanları oluşturulacak.

Kars çayı rekreasyon projelerinin yapılabilmesi için öncelikle

1. Çayın Üniversite yerleşke girişinden itibaren Kale arkası dere içi boğazına kadar çay yatağı temizlenmeli ve kenarları duvarlarla ıslah edilmelidir.
2. Üniversite yerleşkesi çevre yolu tarafından girişinde bir arıtma tesisi yapılarak suyun bir temiz bir şekilde akışı sağlanmalıdır.
3. Arıtılması ve ıslah edilmesinden sonra yapılacak rekreasyon projeler ile gerek Üniversite yerleşkesinde, gerekse şehir merkezinde halk için çok arzu edilen eğlendiren ve dinlendiren yaşam merkezleri kurulmuş olacaktır. Üniversite personeli ve öğrenciler, şehirdeki vatandaşların özellikle hafta sonları hoşça vakit geçirebileceği her türlü tesislerin bulunduğu bir alan oluşacaktır. Kars çayı pis kokusundan arınacak ve yeniden doğmuş olacaktır. Bu bir hayal değil Porsuk örneğinde olduğu gibi bunu yapacak yürekli idarecilere ihtiyaç var. Rekreasyon projeleri ile çay kenarında neler olmaz ki,

• Çay kenarında parklar, yeşil alanlar, çocuk parkları ve oyun alanları,
• Yürüyüş yolları, spor tesisleri
• Konaklama yerleri ve oteller,
• Çay bahçeleri, kafe ve lokantalar
• Tiyatro ve sinemalar
• Yazın tekne turları, gondol ve bot gezileri, kışın buz pateni

Artık Kars çayı temiz akacak, kokusu olmayacak, rekreasyon tesisleri yeni bir yaşam alanı olacaktır. Ayrıca turizm şehri olan Karsa gelenler için keyifli vakit geçirebileceği, eğleneceği ve dinleneceği kaliteli bir yaşam merkezi oluşacaktır. Kars ekonomisine çok önemli bir katkı sağlayacaktır.