Birleşmiş Milletler Türkiye Ofisi Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Temsilci Yardımcısı Dr. Ayşegül Selışık, covid-19'un dünyada ve Türkiye'de tarımsal faaliyetlere olan etkisinin değerlendirildiği video konferansta açıklamalarda bulundu. Dr. Selışık, covid-19 ve bundan sonra çıkabilecek salgınların tarımı ciddi etkileme potansiyeli bulunduğunu söyleyerek, geçmişte yaşanan Ebola ve SARS salgınlarının Türkiye'yi etkilemediğini, ancak yayıldığı bölgelerdeki tarımsal üretimi ciddi şekilde düşürdüğünü ifade etti. Selışık, çok daha büyük bir salgın olan covid-19'un da benzer bir etki gösterebileceğini endişesini aktardı.

"Gıda sistemindeki en ufak aksama tüm sistemi etkiliyor"
Gıda sistemlerinde lojistik, muhafaza, perakende, çiftçi, işleme gibi paydaşlar olduğunu, herhangi bir unsurdaki sorunun tüm sistemi aksatabildiğini söyleyen Selışık, FAO'nun Sürdürülebilir Gıda Sistemi için uzmanlık desteği sağladığını söyledi. Gıda israfı konusuna da değinen Selışık, "Gıda kaybı ve israfı önlenebilir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki israf sorunu farklı. Gelişmekte olan ülkelerde kayıpların yüzde 40'ı hasat ve işleme düzeylerinde gerçekleşiyor. Gelişmiş ülkelerde ise kaybın yüzde 40'ı perakende ve tüketici düzeyinde gerçekleşiyor. Türkiye'de en çok kayıp ve israf sebze ve meyvelerde. Burada kayıp oranı yüzde 53. Hane halkı düzeyindeki israf ise en çok sebze ve meyve, tahıllar ve yağlı tohum ile baklagillerde" dedi.

Koronavirüsün gıdadan bulaşmadığı konusunda çok net bilgilerin olduğunu belirten Selışık, FAO olarak doğru bilgileri halka vermekle yükümlü olduklarının altını çizdi. Selışık dünya genelinde 185 ülkede covid-19 bulunduğunu, bunlardan 44 ülkenin dışarıdan gıda desteğine ihtiyaç duyduğunu aktardı. Selışık, küresel gıda ticaretinin sekteye uğraması halinde bu ülkelerin çok zor durumda kalacağını vurguladı.

Twitter üzerindeki covid-19 salgınıyla ilgili paylaşımlarının toplam paylaşımların yüzde 50'sine kadar çıktığını, diğer konuların konuşulma oranının ise yarıya düştüğünü söyleyen Selışık, gıdanın da bu salgınla ilgili konunun merkezinde yer aldığını ve çokça konuşulduğunu belirtti.

Selışık, piyasalar hem temel hem de uzun raf ömrü olan gıda alımlarında artış ve e-ticarete kayma gördüğünün altını çizerek, "Taze ürünlere olan talebin azalması fiyatları düşmesine ve satışların yavaşlamasına yol açtı. Kümes hayvanları ve yumurta üretim zincirleri de güçlü bir aşağı yönlü fiyat baskısıyla karşı karşıya kaldı. Gıda arzında bazı şoklar yaşanabilir. Tarımsal üretim ve gıda tedarik zinciri ciddi sınamalarla karşılaşacak. Sebze, meyve ve et arzı sorunları burada ilk sırada geliyor. Evde yemek gıda arzı ve talebinde ve gıda türlerinde radikal değişimlere neden olacak. Lojistik ve gıdanın nakliyesinde, özellikle hayvansal ürünlerde arz şoku yaşanmaya başlıyor. Salgın ve buna yönelik tedbirlerin ne kadar süreceği bu değişimler için belirleyici olacak" diye konuştu.

"2020 küresel tahıl üretimi beklentileri genel anlamda olumlu seyrediyor"
Covid-19 krizi nedeniyle gıda sanayinin zorlu bir döneme girdiğini söyleyen Selışık, sektörün karşılaşacağı güçlükleri ise şu şekilde sıraladı: "Gıda sanayi daha az üretim, düşük kapasite kullanımı, gıda tedarik zincirlerinde bozulma, işgücünde azalma, nakliye kısıtlamalarına bağlı olarak hasat sonrası kayıplarında artış, gıda üretimi ve işlenmesinde sorunlar yaşayabilir. Bitkisel üretim üzerinde şu anda gözle görülür bir etki yok. 2020 küresel tahıl üretimi beklentileri genel anlamda olumlu seyrediyor. Hayvansal üretim üzerinde bir etki söz konusu olabilir, ancak durum henüz netleşmiş değil".

"Gıda zincirinde sevkiyat ve teslimat için erişim noktaları planlanmalı"
Karşılaşılacak zorlukların aşılması için bazı öneriler sunan Selışık, "Gıda zincirinde sevkiyat ve teslimat için erişim noktaları planlanmalı. İletişimi kolaylaştırmak için dijital uygulamalar geliştirilmeli. Gıda bankacılığı seçeneği değerlendirilmeli. Vergi ve prim borcu ödemeleri ertelenmeli, geçici KDV ve vergi indirimleri düşünülmeli. Mevcut uygulamalar istikrarlı bir şekilde sürdürülmeli. Krizin uzamasına karşın yeni planlamalar şimdiden yapılmalı" ifadelerini kullandı.

Türkiye ne durumda
Türkiye'nin dünyanın en büyük 7'inci tarım üreticisi olduğunu söyleyen Selışık, "Küresel dalgalanmalardan etkilenmemiz güçlü bir ihtimal. Türkiye Avrupa, Ortadoğu, Avrasya ve Orta Asya'nın en büyük gıda tedarikçilerinden biri. Nakliye yolları tıkanırsa üretici de olumsuz etkilenecek. Türkiye çok önemli müdahaleleri bulunuyor. Kısa süreli çalışma yardımı, 4,3 milyon haneye sosyal yardım ödemesi, vergi borcu ve sosyal güvenlik primi ödemelerinin ertelenmesi, çeşitli sektörlerde vergi indirimleri, ulusal dayanışma kampanyası, tarım işçilerine yönelik tedbirler olumsuz etkileri azaltmak için iyi örnekler" dedi.