Sessiz Kalan Yıllar – Kars’ta bir gazete…

Ardahan Kalesi’nin Bombalanması 5 Mayıs 1877 adlı Aleksey Kivshenko tablosu.
Sessiz Kalan Yıllar – Ardahan Kalesi Düştü - Kars’a Geliyorlar…
Tarihler 5 Mayıs 1877 yılını gösterirken 350 yılı aşkındır Osmanlı’nın Kafkasya’ya açılan kapısı olan Kars
Vilayeti’nin kazası Ardahan ağır Rus bombardımanı altında nefes almaya çalışıyordu.
Soldatların (rusça asker demek) Kars’a yaklaşmalarına artık çok az kalmıştı. Bundan yaklaşık 6 ay sonra Kars
Kalesi’ndeki Osmanlı Bayrağı indirilecek ve Rusların çift başlı kartal bayrağı çekilecekti.
Neden Kars ? Kars’ı Ruslar neden bu kadar çok istiyordu?
Cevap aslında çok basitti. Kars – Kafkasya’da bulunduğu konum itibariyle hem Güney hem de Kuzey
Kafkasya’nın arasında bir köprü gibiydi. Kars’ın ele geçirilmesi aynı zamanda bütün Kafkasya’nın ele
geçirilmesiydi. Aynı zamanda Ermenistan’ın Karadeniz’e çıkmasıydı. Ki bu konuda Stalin bundan seneler sonra
tekrar Kars’ı ve Ardahan’ı isteme cürretini gösterecek ve cevabını alacaktı..
Rusların Kars’a girişini betimleyen tablo. Ellerinde ikramlarla Rusları karşılayan Osmanlı tebası
resmedilmiş.
Tarihler 5 Mayıs 1877 yılını gösterirken 350 yılı aşkındır Osmanlı’nın Kafkasya’ya açılan kapısı olan Kars Vilayeti’nin kazası Ardahan ağır Rus bombardımanı altında nefes almaya çalışıyordu. Soldatların (rusça asker demek) Kars’a yaklaşmalarına artık çok az kalmıştı. Bundan yaklaşık 6 ay sonra Kars Kalesi’ndeki Osmanlı Bayrağı indirilecek ve Rusların çift başlı kartal bayrağı çekilecekti. Ardahan Kalesi’nin Bombalanması 5 Mayıs 1877 adlı Aleksey Kivshenko tablosu. Osmanlı’nın unutulmuş şehri artık 40 yıl Rus mezaliminde bir yandan büyük acılar çekerken diğer taraftan da ileride kurulacak Türkiye Cumhuriyeti’nin kültür ve tarih başkenti olabilecek kapasiteye kavuşacaktı. , Kars bu 40 yıl boyunca inanılmaz derecede büyük nüfus değişimlerine uğradı. Bölgeye Rusya’dan Molokanlar (Rus etnik grubu), ermeniler, Süryaniler ve rumlar başta olmak üzere bir sürü etnik Hristiyan gruplar sürülerek şehrin etnik dengesi değiştiriliyordu. Özellikle Kars Merkez’de hemen hemen bütün iş yerleri, fabrikalar ve üretim merkezleri genellikle Rus veya Ermenilere aitti. Başta Türkler olmak üzere bütün Müslüman nüfus köylere sıkıştırılmıştı. Osmanlı’ya göçe zorlanıyorlardı. Ermenilerin köylerde yaptıkları katliamlar artık herkes tarafından biliniyordu. Demem o ki bu tvlerde Çıldırlı Aşık Şenlik şiiri okuyan padişah dizileriyle olmuyor. Bir de o padişah neden özellikle Kars’ı Ardahan’ı Ruslara hediye vermişti bunun üzerinde düşünüp yüzleşmek lazım. Tabii ki bu olaylar olurken. Kars bir yandan da inanılmaz bir değişim geçiriyordu. Kafkasya’ya bağlayan tren rayları döşeniyor, yeni binalar inşa ediliyor, fabrikalar ve kültür merkezleri kuruluyordu. Ve tabii ki olmazsa olmaz olan KARS GAZETESİ 1890 yılında yayın hayatına başlamıştı. Salı günleri çıkıyordu gazete. Gazetenin ana sponsoru Kars Valiliği idi. Üyelik 3 ruble iken gazetede ilan vermek 15 kopeek (kuruş)’ten başlıyordu. Yandaki resim 1893 yılındaki gazeteye ait açıklama bulunan kısım. Gazeteye üyelik ile ilgili bilgiler verirken, gazetenin asıl amacının Kars Oblastı’nı tanımak ve Kars’ın gelişimine katkıda bulunacak oluşum ve toplantılar hakkında bilgiler vermek olacak deniyordu. Yaklaşık 350 yıl boyunca Osmanlı Hanedanlığı’nda kalan Kars hiç görmediği bir sevgiyi ve aşkı görüyordu. Bundan belki de 100 sene sonra herkesin ilgi odağı olacak şehrin inşası devam ediyordu. Her yerde dediğim bir şey var Kars Türkiye’nin kültür ve tarih şehridir. Neden derseniz bakın aşağıda bundan 100 yıl önce 1914 yılında gazetede verilen ilanları inceleyelim. 1914 yılına ait bir ilan. Kültür Mağazası adlı bir kitapçı. Yine 1914 yılından ilaç ve parfümeri ürünlerinin Kitap ve kırtasiye malzemelerinin toptan satışı ilanı. satıldığı, gözlüklerin alınıp-satıldığı ve fotoğraf Dikkat lütfen 1910lu yıllarda Osmanlı’da okuma oranı stüdyosunun bulunduğu bir yer ilanı. Bakın tarih %1’lerde iken Kars’ta kitap mağazaları vardı. 1914 yılı. Bu gördüğünüz ilanlar Kunculova adlı işletmenin ilanı. Kars’ta ve Sarıkamış’ta mağazaları bulunuyor. Bisiklet, gramafon, dikiş makinası gibi aletlerin satışı ve tamiriyle uğraşıyorlar ama asıl önemli olanı ise haftada 3 gün gösterimde bulunan İlüzyon adlı bir Elektro-Tiyatro salonunun ilanını veriyorlar. Evet arkadaşlar 1914 yılında Kars’ta tiyatro vardı. Şuan Kars’ta sinema ve tiyatro durumu nedir? Buna benzer onlarca ilanlar var. Daktilo ilanları var, saat ve mücevher satan mağazaların olduğu ilanlar var. Rusya Kars’a çok ayrı bir önem veriyordu ve bu amaçla da en büyük yatırımlarını buraya yapıyordu. Ve bu gazete Kars’ın bütün Rusya’ya ulaşmasını, büyümesini, gelişmesini sağlıyordu. Çünkü Ruslar en büyük ikna aracının top-tüfek değil de kalem olduğunu biliyorlardı. Yukarıda da dediğim gibi Kars tarihi itibariyle Türkiye’nin kültür ve tarih kentidir. Türküyle, yerlisiyle, kürdüyle bir mozaiktir. Ve bu şehrin gelişmesi hepimizin gayesi olmalıdır. Hatırlarsanız Kars’a büyük bir sanatçı akını vardı. Senelerce Tuncer Kurtiz başta olmak üzere bütün büyük sanatçılar Kars’ı mesken tutmuştular. Yabancı ülkelerden özellikle Kars’ı görmeye gelen önemli insanlar vardı. Festivaller düzenleniyordu, film şenlikleri düzenleniyordu. Maalesef ki son yıllarda bunları göremez olduk. Neden diye sormanın vakti çoktan geldi. Eğer bu sorunun cevabını doğru verirsek, doğru bir sonuç almış oluruz. Rusların 1890lı yıllarda yaptıkları bu çalışmalar bizlere örnek olmalı. Ve bu yüzden yeni bir gazete doğuyor. Turgut Bey’le yazılı gazete hakkında konuştuk. Kendisine acaba siyasi yazılar da yazabilir miyiz diye sordum. O da bana, seçim atmosferi yaşanıyor ve tarafsız kalmamız gerekiyor dedi. İşte aradığımız cevap da budur. Tarafsız, siyasetten uzak bir KARS gazetesi. Lider Haber Ajansı artık yazılı olarak da yayın hayatına başladı. Bu sadece Kars için değil aynı zamanda bütün coğrafyamız ve Kafkasya için de büyük bir şanstır. Yatırımcı çekmek ve şehri geliştirmek için bir fırsattır. Lütfen o yüzden gazetemize sahip çıkalım. Daha sonraki yazılarımızda görüşmek üzere. Sevgiler,